Sidebar

Բարի ամպիկ, ճախրող ամպիկ,

Ուր ես այդպես դու շտապում,

Երկնի ծովում դու լողալով,

Դեպի ուր ես սլանում:

Մեր գյուղի տան մեծ այգում

Մի մեծ կովիկ է ապրում:

Հենց արեւը երկնքում

Իր շողերն է տարածում,

Տոտիկները իմ փոքրիկ,

Ունեն արդեն նոր կոշիկ`

Կարմիր, կապույտ, խատուտիկ,

Ճիշտ ինձ նման ուրախիկ:

Բայց չեմ սիրում ես կոշիկ,

Սեւանա լիճը, գիտես,

Ամռան տապին զովացնող

Ու դասերի ավարտին

Մեզ իր լայն գիրկը կանչող

Ժամանցի վայր չէ միայն:

 

Մի խոր անտառի բերանում մի խրճիթ է լինում։ Էն խրճիթում կնկա ու երեք աղջիկների հետ ապրելիս է լինում մի աղքատ փայտահատ։

Ժամանակով մի աղքատ մարդ կար. որքան աշխատում էր, որքան չարչարվում էր, դարձյալ միևնույն աղքատն էր մնում:

 

Ժամանակով մի թագավոր ա լինում, ունենում ա մինուճար մի տղա: Էս տղի տարիքը հասնում ա, թամամում, համա ինչ աղջիկ որ ջոկում են սրա համար, չի ուզում պսակվի հետը:

Մի աղջիկ է լինում, էս աղջիկը մի անգամ դուրս է գալիս իրենց տնից ու գնում ընկնում անտառը։

ՏԻԿՆԻԿԸ

Տիկնիկ ունեմ՝ ծաղրածու է,
Քիթը՝ հավի ներկած ձու է,
Հագնում է նա փքված մի շոր,
Կոշիկներն են խոշո՜ր, խոշո՜ր։

Ժամանակով Կատուն ճոն էր,
Շունն էլ գըլխին գըդակ չուներ,
Միայն, գիտեմ ոչ՝ որդիանց որդի
Ճանկել էր մի գառան մորթի:
Եկավ մի օր, ձմեռվան մըտին,
Կատվի կուշտը տարավ մորթին:
— Բարի աջողում, ուստա Փիսո,
Գլուխըս մըրսեց, ի սեր աստծո,

 

Բախտի բերմամբ, 
Թե պատահմամբ, 
Մի մեծ ագռավ 
Մի գունդ պանիր 
Դաշտում գտավ, 
Կտուցն առավ, 
Ծառին թռավ։ 

Ձկնիկ, լո՜ղ տուր, լո՛ղ արա, 
Դրսի որսը թող արա. 
Իջի՛ր ջրի հատակը, 
Մինչեւ անցնի վտանգը: 

Հիշողությունը բարդ գործընթաց է, որ երեք հիմնական փուլերից է կազմված: Առաջին փուլում ուղեղը «ամրագրում է» զգայարանների միջոցով ստացած ինֆորմացիան, երկրորդին` հիշում է այն, իսկ երրորդին արդեն վերարտադրում:

Այսպիսի աշխատանք փոքրիկերը կանեն մեծ հաճույքով և հեշտությամբ:

Ձեր փոքրիկը դեռ նամակ չի՞ գրել Ձմեռ պապին, ապա դուք էլ մասնակից դարձեք այդ գործընթացին ու շտապեք նամակը շարադրել. առջևում Ամանորն է:

ԽԱՂ 1: Մեծ թղթի վրա նկարեք առանց քթի  Ձմեռ Պապ և կախեք այն պատից: Քիթը պատրաստեք պլաստիրինից:

Գյուղացու որդիները մշտապես վիճում էին իրար հետ: Հայրն անընդհատ համոզում էր նրանց, որ հաշտ ու խաղաղ ապրեն, բայց ոչ մի խոսք չէր ազդում:

Գայլերն ուզում էին հարձակվել ոչխարների հոտի վրա, բայց ոչ մի կերպ չէր հաջողվում, որովհետև շները պահպանում էին ոչխարներին:

 

Մի մարդ ուներ չար կին և կինը կռվեց նրա հետ և ասաց. «Կարծում ես, թե քո երեք որդիները քեզնից են: Մեկն է քեզնից, իսկ երկուսը՝ բիճ են»: Եվ նա հարցրեց թե, ո՞րն է իմը, և կինը չասաց: Եվ երբ հայրը մեռնում էր՝ ասաց. «Իմ ամբողջ կարողությունը թող լինի իմ հարազատ որդուն»:

Մի ոմն թագավոր շինեց գեղեցիկ դարպաս և կամեցավ զարդարել այնպիսի ներկերով, որոնց նման ոչ մի տեղ չէր եղել:

Ամբողջ օրը տանը մնում,

Բեհեզ բարձի վրա քնում,
Հենց որ մուկ է տեսնում հանկարծ,
Բազեի պես որս է անում:

Թռչուն անթև ու անփետուր,
Բայց շրջում է նա ամենուր,
Նրա համար սահման չկա
Ոչ գետ ու ծով, ոչ լեռ, բլուր:

Հողմ ու բքին կանգնած դրսում,

Թեև մերկ է, բայց չի մրսում,

Հաստանում է փաթիլներից,

Ու մաշվում է արեգակից։

Ողջ աշխարհին օգտակար,

Երեք տառից փափուկ քար,

Վարդն է հայոց աշխարհի,

Զարդն է հայոց աշխարհի:

Հայ ժողովուրդը դարերի ընթացքում ստեղծել է բազմաթիվ դյուցազներգություններ, որոնց մեջ ամենաբնորոշը, առավել նշանակալիցը, ամենից ավելի արտահայտիչն ու հերոսականը «Սասունցի Դավիթ»  կամ  «Սասնա ծռեր» էպոսն է։

Էպեսի 1-ին հատվածը կարդացեք այստեղ

Տղեկներ որ ջոջացան,
Մեկ օր առավոտուն
Հետ ճժերուն կը խաղային։

 

Էպոսի 3-րդ հատվածը

 

Տղեկներ որ ջոջացան,
Մեկ օր առավոտուն
Հետ ճժերուն կը խաղային։

Նամակ Ձմեռ պապիկին. ինչպե՞ս այն գրել

Ամանորի հեքիաթին հավատում և սպասում ենք բոլորս, սակայն, որպես կանոն, մանուկներն ամենից շատն են ոգևորվում այդ կապակցությամբ:

Անկեղծ հավատը  «ներխուժում» է փոքրիկների սրտերն ու վստահեցնում` հանդիպելու են Ձմեռ պապիկին, ստանալու են ջերմագին խոսքեր և տարատեսակ անակնկալներ: Երեխաների աշխարհում մեծերը վերածվում են հրաշագործների, օգնում նրանց զարդարել եղևնին, պատրաստել համեղ թխվածքաբլիթներ, կառուցել թղթե տնակներ և կարևորը` նամակ ուղղել Ձմեռ պապիկին:

Միասին նամակ գրելն ընտանեկան գեղեցիկ «ծես» լինելուց բացի հնարավորություն է բալիկի համար` արտահայտելու զգացմունքներն ու ցանկությունները: Ծնողները երեխային ուղղորդելիս պետք է հաշվի առնեն կոնկրետ կետեր` գրության տրամաբանական կառուցվածքը պահպանելու նպատակով: Առաջնահերթ Ձմեռ պապիկի համար հաճելի կլինի, եթե նամակը սկսվի ողջույնով և ոչ թե միանգամից նվերների պատվերներով: Եկեք հարցնենք, թե ինչպես են ընթանում Ձմեռ պապի գործերը: Դա երեխային կսովորեցնի լինել քաղաքավարի և հարգալից մեծերի հանդեպ: Ապա պետք է ասենք բալիկին, որ գրի իր մասին՝ ի՞նչ է անունը, քանի՞ տարեկան է, որտե՞ղ է ապրում, ովքե՞ր կան ընտանիքում, ո՞րն է սիրելի զբաղմունքը: Հաջորդ մասում երեխան կարող է խոսել տվյալ տարվա ընթացքում գրանցած ձեռքբերումների ու դրսևորած պահվածքի մասին, ընդգծել` ինչ լավ բաներ է արել կամ սերտել։ Սա էլ երեխային կսովորեցնի մտածել և գնահատել սեփական գործողությունները: Այնուհետ արդեն փոքրիկը կարող է հայտնել իր երազանքները, խնդրել Ձմեռ պապիկից ամանորյա նվերներ: Թող երեխան գրի առնի ոչ միայն սեփական ցանկությունները, այլև այն, թե ինչ կմաղթի ընտանիքի անդամներին։ Այդպիսով, կուսանենք նրան ցուցաբերել ուշադիր վերաբերմունք մտերիմների նկատմամբ:

Նամակի վերջում հարկավոր է շնորհավորել Ձմեռ պապիկին գալիք տոների առթիվ, հղել բարեմաղթանքներ ու անպայման շնորհակալություն հայտնել։ Նշում ենք ամսաթիվ և դնում ստորագրություն, նկարում թեմային համապատասխան դետալներ ու գունավորում: Ի դեպ, սիրելի՛ ծնողներ, նամակը գրելիս անպայման քննարկեք երեխայի հետ, թե ինչ նվերներ է նա ուզում խնդրել: Ակամայից հիանալի առիթ է ստեղծվում նվերի արժեքի մասին խոսելու համար: Հասկանալ` ինչու՞ է երեխան ուզում դա, ի՞նչ կփոխվի նրա կյանքում, երբ նա ստանա ուզածը: Որպեսզի ամանորյա նվերների բերկրանքը չվերածվի միայն նյութական ցանկությունների կատարման, պետք է քննարկել տոնի հոգևոր խորհուրդը։ Անհրաժեշտության դեպքում բացատրեք, որ չափազանց մեծ առարկաները չեն տեղավորվում Ձմեռ պապիկի սահնակում, Ձմեռ պապը չի կարող բոլորին թանկ նվերներ մատուցել, քանի որ մոլորակի վրա բազմաթիվ երեխաներ կան։ Հաճախ փոքրիկները ցանկանում են դժվար իրականանալին, օրինակ՝ «Թող մայրիկն ու հայրիկը կրկին միասին լինեն»։ Որպեսզի երեխան կեղծ հույսեր չփայփայի, անհրաժեշտ է զրուցել նրա հետ, ասել՝ նույնիսկ Ձմեռ պապիկն ի վիճակի չէ իրագործել նման ցանկությունները։ Բայց ընտանիքի և ընկերների համար առողջության, սիրո ու երջանկության մաղթանքները թող մնան երեխայի ուղերձներում: Պատրաստի նամակը կարելի է դնել գունավոր գուլպայի կամ խաղալիքի մեջ և դուրս հանել: Ձմեռ պապիկի օգնականներն անկասկած  կգան նամակի հետևից:

Հավելենք, որ փոքրիկը, նվերից զատ, Ձմեռ պապի պատասխանին ևս կարող է սպասել: Նման պարագայում ծնողները պետք է ձևակերպեն պատասխան ու թաքուն հասցնեն բալիկին: Իսկ ինչպե՞ս շարադրել այն: Նախ` Ձմեռ պապիկի անունից ողջունեք երեխային, շնորհակալ եղեք գրառման համար, պատասխանեք երեխայի տված հարցերին։ Գովաբանեք բալիկին իր հաջողությունների համար և նկարագրեք` ինչպես վարվի, եթե սխալ արարքներ է գործել: Պատասխան նամակը կարող եք նվերների հետ դնել տոնածառի տակ: