Մի օր հայտնի ճանապարհորդ Ջիովանի Պերդիջիորնոն հասավ մի քաղաքի, որտեղ տների բոլոր անկյունները կլորավուն էին, իսկ գեղեցիկ տանիքները կորաձև էին վեր խոյանում։ Սրանկյուն տներից զուրկ այդ քաղաքում ցանկապատների ողջ երկայնքով գեղեցիկ վարդեր էին աճում։

Մի լույս երկիր կա սարերը գրկած,

Հովին ու ջրին է նա ընկեր դարձած։

Լույս-հույս զավակներ ունի նա ծնած,

Որ կռվում են խավարի դեմ աղոթքներ դարձած։

Փոքրիկ Սոֆին սիրում էր փակվել սենյակում, թղթե ինքնաթիռներ պատրաստել և թռցնել 16-րդ հարկի իր  պատուհանից։ Դողդոջուն ձեռքերով նա դանդաղ և մանրակրկիտ պատրաստում էր յուրաքանչյուր օրվա խոսող ինքնաթիռները և ուղարկում տարբեր ուղղություններով։

Կար-չկար մի երիտասարդ, որ մի օր ցանկացավ ամուսնանալ և դիմեց ծնողներին՝ օրհնություն ստանալու համար:

Երբ քաղաքի լույսերը քնեցին և գիշերվա լռությունն արթնացավ, լուսնի մի բարալիկ շող ճկվելով ու բեկվելով ներս սահեց մի փակ պատուհանի փայտե փեղկերի արանքից։  Թեթև քամի փչեց, և մի քանի ժամ առաջ նկարված Թիթեռնիկ-միթեռնիկի քթիկին ծաղկափոշի թափվեց: Նա փռշտալով միանգամից արթնացավ, ապա նստեց իր նկարի ջերմ և պայծառ արևի տակ։ Նայեց շուրջբոլորն ու հիացավ։ Հրաշալի էր նկարված իր տունը. ծառերը  կանաչ էին, ծաղիկները՝ երփներանգ, ինքն էլ՝ մի հուրի-փերի, հրաշք, չտեսնված ու չլսված գեղեցկուհի՝ վարդագույն թևերով, դեղնականաչավուն նախշերով և լազուր եզրերով։ Աննկարագրելի երջանիկ էր Թիթեռնիկ-միթեռնիկը։ Նա դուրս թռավ նկարի միջից, շրջեց սրահում, գտավ ապակու փոքրիկ կտոր և սկսեց զմայլվել իր գույներով, թևիկներով, կեցվածքով ու բարալիկ ոտիկներով։ Թռվռում էր սեթևեթանքով, պտտվում, ուսումնասիրում իրեն բոլոր կողմերից և գոհ ժպտում։

Հանկարծ զսպված հեկեկոցի ձայն լսվեց: Թիթեռնիկ-միթեռնիկը շտապեց դեպի նկարը, տեղավորվեց արևի տակ և քնած ձևացավ։ Զսպված հեկեկոցը կամաց-կամաց դառնում էր անզուսպ, իսկ շուտով վերածվեց աղեկտուր լացի։ Սրահում անհանգիստ շարժ սկսվեց, լսվում էին փսփսոց  ու քչփչոց։ Անկյունում իրար վրա շարված կտավներ կային, որոնք սկսեցին թխկթխկալ և չխկչխկալ։ Ներքևում դրված մի նկարից ձնեմարդ դուրս եկավ՝ մի կերպ հրելով մյուս կտավները:  Նա ուղղեց քիթն ու գլխարկը, շաղ տվեց վրայի ձյունն ու հևալով ասաց.

- Ձայն եմ տալիս, ձայն եմ տալիս, բայց ավա՜ղ, ինձ լսող չկա: Անցյալ տարվա  ձմեռային ցուցահանդեսի նկարներից եմ: Հազիվ դուրս եկա։

Ոտքերը ձգելով ու թափահարելով առաջ եկավ: Սկսեց ձեռքին եղած փոքրիկ նարնջե լապտերիկով լուսավորել նկարները, որպեսզի հասկանա՝ ով է լաց լինում։ Բոլորը հետաքրքրությամբ նրա լապտերիկին էին նայում:

-Այո՛, իմ նկարի մեջ նարինջ-լապտերիկներ կան: Նրանք նարնջագույն լույս են տալիս և նարնջահոտ են։ Նկարիս հեղինակն ասում էր, որ նարինջները ձմռան արևներն են ու նոր տարվա բույրը։ Եթե գրպանումդ նարինջ ունենաս, ապա միշտ ընկեր կգտնես։ Կկիսես նրա հետ ունեցածդ, ու հրաշք տեղի կունենա. և՛ ընկեր կունենաս, և՛ նարինջ։ Ա՜յ այդպիսի կախարդական բան է նարինջը։

Նա լույսը գցեց Թիթեռնիկ-միթեռնիկի առջև դրված նկարին: Այնտեղ ապրում էր մի մեծ ռնգեղջյուր, և պարզվեց՝ հուսահատորեն  լաց լինողը հենց նա էր: Բոլորը զարմացան, որ այդ մեծ և ուժեղ կենդանին լաց է լինում, իսկ նա ասաց․

- Ինձ կիսատ է նկարել այն ծույլ տղան: Տեսե՜ք, մի ականջս չկա, եղջյուրս բավականաչափ սուր չէ, և գույնս էլ այն չէ։  Ուսուցիչն ասաց, որ ես հավանաբար չեմ մասնակցի ցուցահանդեսին, իսկ ես այնպե՜ս էի ուզում լուսավոր ցուցասրահում հայտնվել,- շարունակ արտասվելով ասաց մեծ ռնգեղջյուրը։

Իհարկե բոլոր նկարները հասկացան նրա վիշտը: Շատ անհարամար է կիսատ նկար  լինելը, էլ ուր մնար՝ ռնգեղջյուրն առանց ականջի, փայլուն և ուժեղ եղջյուրի: Այդ տարօրինակ գույնով նրան հաստատ ցուցասրահ չէին թողնի։ Հանկարծ սեղանի  անկյունում մնացած մի թղթի կտորից դուրս թռավ  Խզբզիկը:

-Ես պատրաստ եմ իմ՝ ականջ հիշեցնող մասը նվիրել ռնգեղջյուրին,- ասաց նա:

-Օ՜յ , Խզբզիկ, ի՜նչ մեծահոգի ես,- հիացած բացականչեցին նկարների բնակիչները։

Խզբզիկը, որն այս ողջ ընթացքում թաքուն հիացմունքով հետևել էր Թիթեռնիկ-միթեռնիկ անհայտ բզեզիկին, շատ էր ուզում աչքի ընկնել։ Բայց Թիթեռնիկ-միթեռնիկը դեռ քնած էր ձևանում: Նա այնքան էլ չէր վստահում այդ անավարտ ռնգեղջյուրին, որն այդքա՜ն ուժեղ էր, արցունքի այդքա՜ն մեծ և խոշոր կաթիլներ ուներ։ Խզբզիկը պոկեց ականջի նման մի կտոր և դրեց ռնգեղջյուրի ականջի տեղում: Կարծես թե լավ էր: Ռնգեղջյուրն ուրախացավ, գոհաբար թափահարեց մեկ այս ականջը, մեկ այն։

- Հարկավոր է ներկել այն,- ծլվլացին նկարներից մեկի թռչունները։

- Ներկե՞լ,- միանգամից աշխուժացավ Թիթեռնիկ-միթեռնիկը և դուրս թռավ իր նկարից։ Նա թռվռվալով սկսեց ներկեր փնտրել և արագորեն, որ հանկարծ ոչ ոք իրենից առաջ չանցնի, ասաց.

- Ես կներկեմ, ես կներկեմ, ես կներկեմ։ Գույներ շատ եմ սիրում, դրանց բոլոր գաղտնիքները գիտեմ: Գիտե՞ք, թե ինչքան ներկ են օգտագործել ինձ ստեղծելու համար: Գիտե՞ք, թե գույների ինչպիսի նուրբ և ճիշտ հաջորդականության ծնունդ են իմ թևիկները,- պատմում էր նա՝ սեփական գեղեցկության գովքն անելով ու շարունակում էր շնչակտուր  ամեն անկյունում ներկեր փնտրել։

Ցավոք, այստեղ ներկեր չկային: Ռռնգեղջյուրը գրկեց իր մեծ  ռունգը, վատ ներկված ականջը և բոլորովին չներկված խզբզիկ ականջը հուսահատ կախեց: Շարունակեց խոշոր, շատ խոշոր արցունքներով հեկեկալ։ Թիթեռնիկ-միթեռնիկը որոշեց, որ ինչ էլ լինի, ինքն  անպայման պետք է  ներկի ռնգեղջյուրի ականջը: Որոշեց գնալ ու արվեստանոցից ներկեր բերել։

-Սպասի՜ր, ես քեզ հետ կգամ,- ասաց Ձնեմարդն ու շարունակեց,- ես լավ եմ հիշում մեր արվեստանոցի տեղը: Հիմա դեռ ձմեռ է, շատ եմ ուզում ման գալ ձյան մեջ, իսկ դու քո նկարից  փոքր արևի շող վերցրու քեզ հետ: Դրսում ցուրտ է, կմրսես։

-Ես էլ կգամ: Կարող եմ սահնակ դառնալ և ձեզ արագ տեղ հասցնել,- ասաց և թռչկոտելով նրանց միացավ նաև Թիթեռնիկ-միթեռնիկի թևիկներով հիացած Խզբզիկը։

Դրսում ձյուն կար։  Կլորիկ Ձնեմարդը մի կողմ դրեց նարնջե լապտերիկը,  ձյուն վերցրեց և իրանն ու այտերը մի քիչ էլ կլորացրեց: Գեղեցկացրեց իրեն, կոճակներն ու գլխարկն ուղղեց, ապա ճռճռան ձյան միջով ճանապարհ ընկան։ Կարճ ժամանակահատվածում տեղ հասան։ Թիթեռնիկ-միթեռնիկը ներս անցավ  բանալու անցքից, բացեց իր հարազատ արվեստանոցի դուռը: Բոլորով ներս մտան իրենց հարազատ ու ջերմ արվեստանոցը։

-Տե՛ս, Խզբզիկ: Այստեղ ենք մենք ծնվել: Ահա այն ներկերի տուփն ամբողջությամբ իմ վրա է ծախսվել,- սեթևեթանքով ասաց Թիթեռնիկ-միթեռենիկն ու ավելացրեց,- այս բարակ վրձնով էլ թարթիչներս են նկարել, իսկ այս վրձնով՝ այս նախշը, սրանով՝ մյուսը։

-Է՜հ,- հոգոց հանեց Ձնեմարդը,- ես անցած  տարի եմ դուրս եկել այստեղից: Ի՜նչ հաճելի էր նոր նկարված նկար լինելը: Թարմ ներկի հոտ ունես, բոլորը գնում-գալիս են, քեզ են նայում հիացած, նմանեցնում են այս կամ այն հայտնի կտավին։

- Երանի մի օր ես էլ նկար դառնամ: Ինձ 3 տարեկան Հայկն է նկարել: Դեռ չգիտեմ՝ ինչ եմ դառնալու: Գուցե գիտնական լինեմ, օդաչու կամ էլ գեղեցիկ  թևեր ունենամ,- խոսում էր Խզբզիկը և նշած կերպարների պատկերները ստանում։

- Ամեն ինչ էլ հնարավոր է,- ասաց Ձնեմարդը,- օրինակ՝ ես պետք է լինեի ձյունապատ լեռ, բայց իմ նկարիչը միտքը փոխեց և ես դարձա դպրոցի բակի ձնեմարդը։

- Եվ շատ լավ է, թե չէ առանց քեզ դժվար կլիներ ռնգեղջյուրին օգնելը: Եկեք շտապենք, վերցնենք այս  վրձիններն ու ներկերը: Ռնգեղջյուրը  մեզ է սպասում,- վրա բերեց Թիթեռնիկ-միթեռնիկը:

Արդեն տեղ էին հասնում, երբ  սաստիկ փոթորիկ բարձրացավ։ Չարաճճի քամին սուլում էր, աղմկում, ձյան մեջ թավալ գալիս և այն մինչև երկինք բարձրացնում։ Նրբիկ Թիթեռնիկ-միթեռնիկն իր բարալիկ ձեռքերով ամուր կառչել էր նարջե լապտերիկից, փորձում էր դիմադրել քամուն։ Սակայն քամին ուժով հրեց  և Ձնեմարդուն խփեց պատին, իսկ Թիթեռնիկ-միթեռնիկին քշեց ու տարավ։ Փոքրիկ Խզբզիկը, զսպանակաձև ցատկոտելով, թռավ նրա ետևից:

- Ես քեզ համար ծաղկաթերթ կդառնամ,- ասաց նա ու դարձավ գծագրված ծաղկաթերթ:

Նա գրկեց Թիթեռնիկ-միթեռնիկին, բայց դա չփրկեց չլսված ու չտեսնված բզեզիկին: Քամին երկուսին էլ քշեց։

- Ես քեզ համար վագր կդառնամ,- բարկացած ասաց փոքրիկն ու դարձավ։

Նա սկսեց կատաղի մռնչալ և ուզում էր ճանկել քամուն,  բայց քամին խառնեց նրան ու կրկին խզբզիկ դարձրեց: Տեսնելով, թե ինչպես է ուժեղ քամին քշում անօգնական գեղեցկուհուն՝ նա շարունակեց հնարքներ գտնել:

- Ես քեզ համար օդապարուկ կդառնամ։

Դարձավ օդապարուկ, թելը փաթաթեց նրա բարալիկ մեջքին և ապահով թռցնելով տարավ: Տեղավորեց մի տանիքի ծխնելույզի մեջ։ Թիթեռնիկ-միթեռնիկը շատ թույլ էր: Հազիվ էր աչքերը բացում և սարսափելի մրսում էր։ Նկարի միջից վերցրած իր արևի շողը սկսել էր մարել։ Այն նույնպես իր նկարի արևի կարիքն ուներ։ Խզբզիկը շատ անհանգստացավ, հուսահատությունից չգիտեր էլ ինչ դառնա։ Մտածեց՝ իսկ եթե արև դառնա՞մ, կարո՞ղ եմ: Ապա հավաքեց քաջությունն ու ասաց.

- Ես քեզ համար արև կդառնամ:

Նա սկսեց արևի նման կլորվել ու շողեր գծել, բայց արևի համար տեսքը քիչ էր։

- Ես քեզ համար արև կդառնամ, քեզ համար լույս կդառնամ, քեզ ջերմություն կտամ: Թիթեռնիկ-միթեռնիկ, հիշի՛ր, թե որտեղից ես գալիս։ Դու լույսի և կյանքի աշխարհից ես և դեռ պետք է այնտեղ վերադառնաս։

Խզբզիկն այնպիսի վտահությամբ և հավատով ասաց այս խոսքերը,  որ ինքն էլ չնկատեց, թե ինչպես իր այտերը շիկնեցին և նրանից լույս ու ջերմություն սկսեցին արձակվել։ Այսպես տաքացավ Թիթեռնիկ-միթեռնիկը մինչև քամու հանդարտվելը։ Նրանք իջան ցած, գտան պատին կպած Ձնեմարդուն ու օգնեցին նրան պոկվել պատից։

- Օ՜յ, օ՜յ: Գլուխս ու մեջքս շատ ցավեցին: Մի լավ մերսող է պետք, որ ուսերս ուղղի,- ափսոսանքով նայեց մարմնին ու դժգոհեց,- լրիվ կորցրի կլորությունս: Այնքան գեղեցիկ կլոր էի։

- Լավ, մի՛ նեղվիր,- ասաց Խզբզիկը,- հիմա քեզ նորից կկլորացնենք։

Ձնեմարդուն ուղղելուց, կլորիկությունը վերականգնելուց և ուսերը տեղը գցելուց հետո նրանք ի վերջո  տեղ հասան։ Արդեն լուսանում էր: Թիթեռնիկ-միթեռնիկն արագ-արագ ներկեց ռնգեղջյուրի  ականջը, եղջյուրը փայլեցրեց, գույնն էլ տեղը գցեց: Այնուհետ գնաց իր ծաղկի մոտ, իր լուսավոր նկարի մեջ տաքանալու։ 

- Արի ինձ հետ: Ես նկարվել եմ նկարչական դպրոցի շենքի բակում: Արի իմ նկար: Կգնաս այնտեղ, հետոն՝ կերևա։ Շտապի՜ր,- ասաց Ձնեմարդը Խզբզիկին ու ավելացրեց,- ցտեսությու՜ն, Ռնգեղջյուր, քեզ լավ օր եմ մաղթում:

Ի պատասխան՝ ռնգեղջյուրը երջանիկ թափահարեց երկու ականջները։ Բոլորը մտան իրենց նկարների մեջ և լռեցին։

-Տե՜ս է, Ռնգեղջյուրն էլ է պատրաստ ցուցահանդեսի համար, իսկ ես հիշում էի, թե սա գնալու էր անավարտ նկարների հետ նկուղ,- զարմանքով ասաց ուսուցիչը, որը վաղ առավոտյան եկել էր նկարները դասավորելու։

Նա խնամքով կախեց բոլոր նկարները: Շուտով այցելուները եկան, տեսան և հիացան տաղանդավոր աշակերտների վրձնած նկարներով։ Եկավ նաև ռնգեղջյուրին կիսատ նկարած տղան, երկար նայեց նրան, հիացավ ու ծույլ-ծույլ երազեց.

 -Երանի ես էլ իմ ռնգեղջյուրին վերջացրած լինեի: Հիմա նա այստեղ կլիներ, ես էլ հպարտ-հպարտ նրա կողքին կկանգնեի: Մարդիկ ինձ կշնորհավորեին, կհիանային իմ աշխատանքով:

Մի քանի րոպե ափսոսանքով երազելուց հետո նա դուրս եկավ պատկերասրահից և ինքն իրեն խոստացավ այլևս ոչինչ անավարտ չթողնել։

Հուսանք, որ նա կիսատ չի թողնի իր խոստումը։

Հեղինակ՝ Աստղ Մադաթյան

Վարդագույն քաղաքում ահ ու սարսափ էր տարածվել, բնակիչները մտահոգ էին։ Ասում էին՝ մոտակա անտառում մի չար և սարսափելի մեծ դև է հայտնվել։ Նա օրվա տարբեր ժամերին կատաղի մռնչում էր, հսկա ծառերն արմատախիլ անում և ահասարսուռ աղմուկ բարձրացնում։ Բոլորը սարսափած թաքնվում էին հնարավոր ամենամութ անկյունում։