Պոլիոմիելիտը կամ, ինչպես այն հաճախ անվանում են, մանկական կաթվածը, մահացու վիրուսային հիվանդություն է, որը կարող է անշրջելի կաթվածի և նույնիսկ մահվան պատճառ դառնալ:
Չնայած վերջին տասնամյակներին պատվաստումների շնորհիվ հիվանդության տարածումը նվազել է 99 տոկոսով, պոլիոմիելիտը դեռ սպառնում է երեխաների կյանքին՝ հատկապես զարգացող երկրներում և հակամարտությունների գոտիներում:
Ի՞նչ է պոլիոմիելիտը
Պոլիոմիելիտը առաջանում է շատ վարակիչ վիրուսի հետևանքով, որն ամենից հաճախ փոխանցվում է աղտոտված ջրի, սննդի կամ ֆեկալ-օրալ ճանապարհով։ Վիրուսը հիմնականում ազդում է մինչև հինգ տարեկան երեխաների վրա։ Թեև մարդկանց մեծ մասը վիրուսը տանում է առանց արտահայտված ախտանիշերի, որոշ դեպքերում այն առաջացնում է ծանր նյարդաբանական խանգարումներ, այդ թվում՝ ողնաշարի և ուղեղի բորբոքումներ, որոնք կարող են հանգեցնել մշտական կաթվածի։
Որքանով է վտանգավոր
Վարակված յուրաքանչյուր 200 մարդուց մեկի մոտ հիվանդությունը հանգեցնում է անշրջելի կաթվածի։ Կաթվածահար եղած յուրաքանչյուր տասներորդը մահանում է՝ շնչառական մկանների վնասման հետևանքով։ Հատկապես մտահոգիչ է այն, որ նույնիսկ տարիներ անց նախկինում վարակվածները կարող են ունենալ մկանային թուլություն ու ցավեր՝ այսպես կոչված հետպոլիոմիելիտի համախտանիշի տեսքով։
Պատվաստումների դերը
Պոլիոմիելիտի դեմ առաջին պատվաստանյութը ստեղծվել է 1950-ականներին և դրանից հետո փրկվել է ավելի քան 1.5 միլիոն կյանք, իսկ շուրջ 20 միլիոն մարդ խուսափել է կաթվածից։ 1988-ին սկսված Պոլիոմիելիտի վերացման համաշխարհային նախաձեռնության շնորհիվ հիվանդության դեպքերը նվազել են շուրջ 99 տոկոսով։
Պոլիոմիելիտն այսօր
Չնայած հսկայական հաջողություններին, պոլիոմիելիտը դեռ ամբողջությամբ վերացված չէ։ Այն շարունակում է մնալ էնդեմիկ՝ հիմնականում Պակիստանում, Աֆղանստանում, իսկ վերջին տարիներին բռնկումներ են գրանցվել նաև Ուկրաինայում, Գազայում, Սուդանում և այլուր։ Այս տարածքներում պատվաստման ցածր մակարդակը, վատ սանիտարական պայմանները և հակամարտությունները նպաստում են վիրուսի տարածմանը։
Օրինակ՝ Ուկրաինայում, մինչ 2021-ի վերջը գրանցվել էր երեխայի կաթվածի 1 դեպք, իսկ Գազայում՝ վերջին 25 տարվա ընթացքում առաջին դեպքը՝ 10 ամսական երեխայի մոտ։
Յուրաքանչյուր երեխայի պաշտպանություն
Պոլիոմիելիտը լիովին կանխարգելելի հիվանդություն է, բայց դրա համար անհրաժեշտ է բարձր պատվաստման մակարդակ՝ առնվազն 95 տոկոս ընդգրկմամբ։ Եթե նույնիսկ մեկ համայնք պատվաստված չէ, ամբողջ աշխարհը շարունակում է մնալ վտանգի տակ։
Պոլիոմիելիտը հիշեցնում է մեզ, որ միայն գլոբալ համագործակցությամբ, գիտությամբ և կանխարգելմամբ է հնարավոր պաշտպանել երեխաներին այս մահացու հիվանդությունից։
