Երեխաների սոցիալական հմտությունները զարգանում են աստիճանաբար՝ կախված ինչպես տարիքից, այնպես էլ շրջապատի հետ շփման փորձից։
Դրանցից ամենակարևորներն են՝ կիսվելը, համատեղ խաղալը և շփվելը այլ երեխաների հետ։ Այս հմտությունները հիմք են հանդիսանում ընկերական հարաբերություններ ստեղծելու, թիմում աշխատելու և առողջ ինքնագնահատական ձևավորելու համար։
Ստորև ներկայացնում ենք երեխային այդ ուղղությամբ աջակցելու մի քանի արդյունավետ մեթոդ։
💬 1. Սկսեք օրինակով
Երեխաները սովորում են դիտելով։ Երբ դուք որպես ծնող կամ խնամակալ կիսվում եք, շնորհակալություն եք հայտնում, լսում եք ուրիշներին՝ նրանք տեսնում են և ընդօրինակում այդ վարքը։ Օրինակ՝ բարձրաձայն ասեք. «Ես կիսում եմ շոկոլադս, որովհետև սիրում եմ քեզ», կամ «Եկեք բոլորս հերթով խաղանք»։
👶 2. Ներառեք երեխային խմբային խաղերում
Համատեղ խաղերն ու խմբային գործունեությունները (օրինակ՝ խաղային ժամեր, մանկական խմբակներ) օգնում են երեխային շփվել, սովորել հերթ պահել, կիսվել խաղալիքներով և լուծել փոքրիկ տարաձայնությունները։ Սկզբում պետք է ձեզանով վերահսկել իրավիճակը՝ միջամտել միայն անհրաժեշտության դեպքում։
📚 3. Խաղային ձևով սովորեցրեք կիսվել
Կիսվելը կարող է բարդ հմտություն լինել հատկապես 2-4 տարեկանների համար։ Օգտագործեք տիկնիկներ կամ խաղալիք կենդանիներ՝ խաղային սցենարներ ստեղծելու համար։ Օրինակ՝ «Արջուկը ուզում է գնդակը, բայց Ճուտիկը խաղում է դրա հետ։ Ինչպե՞ս կարող են նրանք խաղալ միասին»։ Այսպիսի դերախաղերը զարգացնում են հուզական ինտելեկտը։
⏳ 4. Սովորեցրեք սպասել հերթին
Սպասելը նույնպես սոցիալական կարևոր հմտություն է։ Դրա համար կարելի է կիրառել ժամանակաչափով խաղեր, որտեղ յուրաքանչյուր երեխա հերթով խաղում է որևէ խաղալիքով, իսկ մյուսները դիտում են։ Կարող եք օգտագործել ժամացույց կամ խմորի ժամաչափ՝ երեխային տեսանելի դարձնելու սպասման ժամանակը։
🧠 5. Զարգացրեք հուզական ընկալումը
Երեխան պետք է սովորի ճանաչել և անվանել սեփական զգացմունքները։ Աջակցեք նրան արտահայտել, երբ նեղվում է, զայրանում է կամ ուրախանում։ Երբ երեխան կիսվում է և դրական արձագանք է ստանում, բարձրաձայնեք դրա մասին․ «Դու կիսվեցիր խաղալիքով, ու քույրդ շատ ուրախացավ»։
🗣 6. Խրախուսեք հարգալից խոսակցությունը
Սովորեցրեք երեխային հարցնել «կարո՞ղ եմ միանալ խաղին», «կարո՞ղ եմ վերցնել»։ Սա սովորեցնում է սահմաններ հարգել, պատասխան ստանալ և փոխհարաբերություններ կառուցել։
🎉 7. Մի պատժեք, այլ բացատրեք
Եթե երեխան չի ցանկանում կիսվել, մի մեղադրեք նրան։ Փոխարենը բացատրեք, թե ինչու է կիսվելը կարևոր, և ինչպես են ուրիշներն զգում, երբ չեն կիսվում իրենց հետ։ Օրինակ․ «Ես տեսնում եմ, որ դժվար է կիսվել այդ խաղալիքով, բայց տես՝ Արենը տխրեց, որովհետև նա էլ է ուզում խաղալ»։
🔄 8. Պարբերաբար վարժեցրեք և կրկնեք
Սոցիալական հմտությունները պահանջում են ժամանակ և պրակտիկա։ Վարժեցրեք ամեն օր՝ խաղալով, շփվելով, պատմություններ կարդալով և քննարկելով տարբեր վարքի ձևերը։
Վերջաբան
Երեխային կիսվել, խաղալ և շփվել սովորեցնելը մի գործընթաց է, որը պահանջում է համբերություն, հետևողականություն և դրական օրինակի ցուցադրում։ Երբ երեխան զգում է աջակցություն և անվտանգ միջավայր, նա ավելի արագ և բնական ձևով է զարգացնում այդ հմտությունները։
Այդ ամենը ոչ միայն օգնում է երեխային հարմարվել սոցիալական աշխարհում, այլև դառնում է կայուն հիմք՝ ապագա առողջ մարդկային հարաբերությունների համար։
